رله بی کنترلر سری ۶۵۰ و ۶۷۰
اگر در ۱۰ سال اخیر حتی یک بار پایتان به پستهای ۱۳۲، ۲۳۰ یا ۴۰۰ کیلوولت ایران باز شده باشد، حتماً یک اسم را بارها و بارها شنیدهاید: رله بیکنترلر ABB. اما چرا تقریباً همه مهندسان، پیمانکاران و حتی کارفرمایان دولتی عاشق این رله هستند و چرا در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد پستهای جدید کشور با همین دستگاه اداره میشوند؟ در این صفحه از تکان انرژی به بررسی این نوع محصولات میپردازیم.
داستان از جایی شروع شد که شرکت ABB سوئیس تصمیم گرفت دیگر نخواهد مهندسان برق مجبور باشند برای هر پست، ۴-۵ دستگاه جداگانه (رله حفاظتی + رله کنترلی + دستگاه اندازهگیری + دستگاه ثبت اختلال) بخرند و نصب کنند. نتیجه این تصمیم، تولد سری افسانهای REF650 و REB670 بود که در ایران به نام ساده و خودمانی «رله حفاظتی ABB سری ۶۵۰ و ۶۷۰» یا «رله بیکنترلر» شناخته میشود.
رله بیکنترلر یعنی چه؟
تا قبل از این سری، در هر بی (Bay) پست برق حداقل دو دستگاه اصلی وجود داشت: ۱) رله حفاظتی (مثل سری ۶۱۵ یا ۵۰۰ قدیمی) ۲) دستگاه کنترل بی جداگانه (BCU یا Bay Control Unit)
محصولات بیشتر: رله حفاظتی abb
ABB گفت: چرا این دو تا را یکی نکنیم؟ نتیجه شد همین رله بیکنترلر که هم تمام حفاظتهای دنیا را دارد، هم کنترل کامل بریکر و دیسکانکتور و سکسیونر، هم اندازهگیری دقیق کلاس ۰.۲s، هم ثبت اختلال، هم صفحه نمایش فارسی و هم قابلیت برنامهنویسی منطق دلخواه. یعنی شما فقط یک دستگاه میخرید و تمام نیازهای یک بی را پوشش میدهید.
تفاوت سری ۶۵۰ و ۶۷۰ دقیقاً چیست؟
•REF650 → برای جاهایی که فقط یک بریکر داریم (مثل فیدر ۲۰ کیلوولت، ترانس متوسط، بانک خازنی، موتور)
•REB670 → برای جاهایی که چند بریکر داریم یا باسبار باید حفاظت شود (مثل باسبار، طرح یک و نیم بریکر، ترانسهای بزرگ بالای ۵۰ مگا)
از نظر سختافزار تقریباً شبیه هم هستند، ولی بسته نرمافزاری ۶۷۰ خیلی سنگینتر و حرفهایتر است و میتواند همزمان تا ۶ بریکر را مدیریت کند.
چرا مهندسان ایرانی این رله را دوست دارند؟
دلیلش را در یک پروژه واقعی توضیح میدهم. سال ۱۴۰۰ در یکی از پستهای ۴۰۰ کیلوولت جنوب کشور، پیمانکار به جای اینکه ۳۰ دستگاه مختلف (سیپروتک + زایور + آرِوا + …) نصب کند، فقط با ۱۲ عدد رله بیکنترلر REB670 کل پست را راهاندازی کرد. نتیجه؟
-
هزینه کابینت و کابلکشی نصف شد
-
زمان تست و راهاندازی از ۴ ماه به ۴۵ روز رسید ت
-
عداد قطعات یدکی و خرابی آینده به شدت کاهش یافت
-
همه چیز با یک نرمافزار (PCM600) تنظیم میشد
از آن روز به بعد، تقریباً همه مناقصات توانیر و شرکتهای برق منطقهای، شرط استفاده از رلههای سری ۶۵۰ و ۶۷۰ ABB را گذاشتند.
این رله واقعاً چه کارهایی بلد است انجام دهد؟
تصور کنید یک مهندس حفاظت قدیمی که ۲۰ سال با رلههای الکترومکانیکی و SPAJ کار کرده، ناگهان با این دستگاه روبهرو میشود. اولش شوکه میشود چون فکر میکند این همه آپشن را چطور باید تنظیم کند! اما بعد از دو روز کار با PCM600 میگوید: «دیگه نمیتونم برگردم عقب!»
محصولات بیشتر: رله های کمکی زیمنس
این رله تقریباً تمام استانداردهای حفاظتی IEC را یکجا دارد: اضافه جریان لحظهای و تأخیری، جهتدار، دیفرانسیل ترانس، دیفرانسیل باسبار، دیستانس، اضافه ولتاژ، کم ولتاژ، فرکانس، عدم تعادل، اضافه بار حرارتی، قوس داخلی، همگامسازی، اتوریکلوز تکفاز و سهفاز و حتی کنترل کامل اینترلاک نرمافزاری بدون نیاز به رله کمکی خارجی.
صفحه نمایش آن هم فارسی کامل است! یعنی وقتی روی HMI رله میروید، همه منوها و پیامها به فارسی نوشته شده. این برای اپراتورهای ایرانی که انگلیسیشان ضعیف است، یک نعمت بزرگ است.
تجربه واقعی از یک اختلال
چند ماه پیش در یکی از پستهای ۲۳۰ کیلوولت تهران، فالت فاز به زمین روی فیدر ۲۰ کیلوولت اتفاق افتاد. رله REF650 در کمتر از ۴۰ میلیثانیه تشخیص داد، بریکر را قطع کرد و همزمان اتوریکلوز موفق انجام داد. جالبتر اینکه چون ثبت اختلال (DR) رله تا ۴۰ ثانیه با نمونهبرداری ۵ کیلوهرتز ذخیره میکند، مهندسان توانستند دقیقاً ببینند که فالت در کدام نقطه خط بوده و حتی هارمونیکهای لحظه وقوع را تحلیل کنند. این سطح از اطلاعات با رلههای قدیمی اصلاً قابل دسترسی نبود.
خرید رله بیکنترلر؛ نکات طلایی که باید بدانید
متأسفانه بازار ایران پر شده از رلههای چینی که فقط ظاهرشان شبیه ABB است ولی داخلشان کاملاً متفاوت است. چند نکته مهم:
-
حتماً سریال نامبر رله را در سایت رسمی ABB چک کنید
-
نسخه نرمافزاری باید ۲.۱ یا ۲.۲ باشد (نسخههای قدیمیتر دیگر پشتیبانی نمیشوند)
-
برای ترانسهای بالای ۵۰ مگا حتماً REB670 با آپشن ۸۷T بخرید
-
شرکتهای معتبر همراه رله، لایسنس PCM600 و کابل ارتباطی هم میدهند
آینده رلههای ABB در ایران
با توجه به اینکه ABB خط تولید این سری را همچنان فعال نگه داشته و حتی نسخه جدیدتر REL650 را هم معرفی کرده، حداقل تا ۱۵-۲۰ سال آینده خیالتان از بابت پشتیبانی و قطعات یدکی راحت باشد. در حال حاضر شرکت تاکان انرژی بهعنوان یکی از قدیمیترین تأمینکنندگان رسمی این رله در ایران، موجودی دائم هر دو مدل ۶۵۰ و ۶۷۰ را دارد و خدمات تنظیم، تست و آموزش هم ارائه میدهد.
نتیجه گیری
اگر دنبال یک رله هستید که واقعاً «همهچیزتمام» باشد، که هم حفاظت کند، هم کنترل کند، هم اندازهگیری دقیق بدهد، هم فارسی باشد، هم ۲۰ سال بدون مشکل کار کند، انتخاب دیگری جز رله حفاظتی ABB سری ۶۵۰ و ۶۷۰ (رله بیکنترلر) ندارید. این رله دیگر فقط یک دستگاه نیست؛ یک سرمایهگذاری بلندمدت برای کل پست برق شماست.
